- 23:28 24.04.2024
Statistikalar günümüzdə sosial medianın gücünün ənənəvi mediadan daha çox oluğunu göstərir. Bunu nəzərə alan idman klubları, idmançılar və idman brendləri də bu auditoriyaya çatmaq üçün sosial mediadan səmərəli istifadə etməyi hədəfləyir.
Artıq dünyada bütün brendlərinin (bura idmanla yanaşı digər brendlər də aiddir) sosial media şəbəkələrində peşəkar, rəsmi hesabları var. Bu hesablar vasitəsilə idman klubları və ya idmançılar öz auditoriyası və müştəriləri ilə qarşılıqlı əlaqə yaradırlar.
İctimai dəstək almaq və azarkeş toplamaq istəyən bütün qurumlar sosial media şəbəkələrində ünsiyyət kampaniyaları planlaşdırırlar. Eynilə, idman klubları da azarkeşlərlə yaxşı münasibət qurmaq və yeni azarkeş kütlələri qazanmaq üçün sosial mediadan istifadə edir.
Məsələn, brend dəyəri olan İspaniyanın Barselona klubu 9 fərqli dildə X hesabı ilə dünyanın müxtəlif coğrafiyalarından olan pərəstişkarlarına çatır.
Barselona klubu 9 fərqli ölkə və mədəniyyətə müraciət edir: türk, ingilis, ispan, katalan, fransız, indoneziya, ərəb, portuqal və yapon dillərində öz azarkeşləri illə ünsiyyət qurur.
Sosial media vasitəsilə dünyanın o tayından olan azarkeş kütləsi Barselonanın matçlarını və xəbərlərini anında izləyə və çətinlik çəkmədən öz dillərində oxuya bilər. Bununla da Barselona, sosial media alətlərilə həyata keçirdiyi strategiya vasitəsilə dünyanın bir çox yerlərində pərəstişkarlar və reputasiyasa qazanır və bunun da geri dönüşü sponsorlar və pullar olur.
Bəs bizim yerli komandalar bu sahədə işlərini necə qururlar?
Sosial mediada işini yaxşı quranlardan biri “Qarabağ” futbol klubudur: İnstaqramda 700 minə yaxın izləyicisi olan klub digər komandaları qabaqlayır. Buna təsir edən ən əsas səbəblərdən biri də “Qarabağ”ın beynəlxalq oyunlarda uğurlu göstəriciləridir.
Feysbukda 200 min, digər sosial şəbəkələrdə isə 40-50 min izləyicisi var. Amma sosial media səhifələrinə və ya digər media resurslarına baxanda azarkeşlərlə ünsiyyətin zəif qurulduğunu görə bilərik. Bura sosial məsuliyət məsələlərindən tutmuş azarkeşlərlə ünsiyyətə qədər məsələlər aiddir. Çünki sosial məsuliyyət və azarkeşlərlə bağların qurulması bir klubun brendə çevrilməsinin əsas önəmini əks etdirir.
Eyni zamanda düşünürəm ki, bütün bu məsələlər bizim yerli liqada oynanılan oyunlara da, azarkeşlərin az gəlməsinə səbəb olan amillərdən biridir. Komandalar fan qruplarını formalaşdıra və ya bunu böyüdə bilmir. Çünki, hətta “Qarabağ” – “Neftçi” arasında keçirilən derbi oyunların da belə stadiona olduqca az sayda azarkeş gəlir, yalnız beynəlxaq oyunlarda stadionlar dolur.
Bundan başqa, Azərbaycanın ən tanınmış futbul klubu olan “Qarabağ” sosial media hesablarında beynəlxalq auditoriyaya xitab etmir. Baxmayaraq ki, son illər beynəlxalq arenada adından yaxşı formada söz etdirən “Qarabağ”ın sosial media hesablarına baxanda demək olar ki, yerli auditoriya üçün paylaşımları görə bilirik.
Məsələn, “Qarabağ”’ın çempionluq oyunundan sonra Qurban Qurbanovun futbolçularla Azərbaycan dilində söhbətinin altında komandanın keçmiş oyunçusu Yakub Zeznicak yazıb ki, danışığın ingilis dilində tərcüməsi olsaydı yaxşı olardı.
Həmçinin Qarabağın heyətində olan legioner futbolçuların çoxu da öz milli komandalarının oyunçularıdır. Məhz həmin futbolçulara görə də Qarabağı xarici ölkə vətəndaşları da izləyirlər. Bunun sosial media postlarının aşağısındakı rəylərdən də görmək mümkündür.
Digər məsələ isə müxtəlif sosial şəbəkələrə uyğun kontentin hazırlanmamasıdır. Məsələn, klubun hazırda trend olan TikTok-da rəsmi (mavi tikli) səhifəsi yoxdur. Səhifəsi olsada bunun doğurdan da kluba aid olduğunu müəyyənləşdirmək olduqca çətindir. Çünki rəsmi saytda belə bu sosial şəbəkəyə keçidi görmək mümkün deyil. Yutubda isə yalnız baş məşqçi Qurban Qurbanovun mətbuata açıqlamaları və bəzi oyunlardan görüntüləri yerləşdirilir. Bütün bunlara baxanda aydın görünür ki, “Qarabağ”ın PR komandası daha çox instaqrama önəm verir (amma burada yenə də azarkeşlərə yönəlik paylaşımlar demək olar ki, yox dərəcəsindədir), digər sosial media səhifələrində isə sadacə “varıq” görüntüsü yaradılır.
Son nəticə olaraq qeyd edə bilərik ki, “Qarabağ”ın PR komandası klubun göstərdiyi uğurun nəticəsinin “bəhrəsini” dadır, komandaya əlavə dəyər qatacaq PR addımları atılmır.
PR dedikdə təkcə sosial media nəzərdə tutulmadığından digər məsələlərə də diqqət etmək lazımdır.
Azərbaycanın ən böyül iki futbol komandası olan “Qarabağ”ın Park Bulvarda yerləşən bir fan shop-u “Neftçin”in isə Bakcell arenada yerləşən bir satış mağazası var. Onlayn alış verişin bu qədər inkişaf etdiyi vaxtda “Neftçi”nin saytından onlayn alış-veriş edilə bilinmədiyi halda “Qarabağ”ın fan shopunda isə oyunçuların adları yazılan geyimlərdən daha çox, üstündə Qarabağ loqosu olan T-shit-lər satılır. Fan shopun isə çox bölməsi boşdur.
Digər bir məsələ: forma satışları onlayn platformalara belə inteqrasiya edilməyib. Nə feysbuk üzərindən, nə də instaqram üzərindən satış edilmir.
Digər komandalarda da vəziyyət demək olar ki, eynidir. Amma digər ölkələrə baxanda görürük ki, futbol komandaları forma satışından kifayət qədər maliyyə qazanırlar. Amma bizim yerli klublarımız isə buna heç bir maraq göstərmirlər.
Şəhərin gur yeridə və ya əsas “mall”arda hər hansı bir fan shopu olmayan klublarımız özlərini bu formada reklam etməyə də isti yanaşmırlar.
Azarkeş ünsiyyəti:
Azarkeşlər dünyada futbolun və digər idman növlərinin əvəzedilməz elementlərindən biridir. Dünyada fanat fenomeni əsasən eyni olsa da, ölkəyə görə detallarda fərqlər nəzərə çarpır.
Topend Sport-un dərc etdiyi sorğuya əsasən, Avropa, Afrika, Asiya və Amerikada furbol azarkeşləri 3,5 milyardan çoxdur və siyahıda birinci yerdədirlər.
Futbolu 2,5 milyard tamaşaçı ilə kriket izləyir. Daha sonra sıralama xokkey, tennis və voleybolla davam edir.
Futbolda belə geniş və böyük azarkeş kütləsinin olması həm futbol rəhbərliyinə, həm menecerlərə, həm oyunçulara, həm də komandalara təsir edir. Belə bir auditoriya qarşısında strateji kommunikasiyanın idarə edilməsi vacibdir. Azarkeşlərin klubla əlaqələrini təşkil etmək və onların ünsiyyətini saxlamaq üçün yaxşı ünsiyyət idarəçiliyinin planlaşdırılması klubun prioritetləri sırasında olmalıdır. Çünki klub üçün ilk sırdada duran məsələlərdən biri də azarkeşdir.
Klubu yüksəldəcək, böyüdəcək, ona brend dəyəri qazandıracaq da məhz azarkeşlərdir. Heç təsadüfi deyil ki, Beşiktaş komandasının baş məşqçisi Şenol Günəş konfransların birində bunları demişdi: “Bizim üçün müştəri azarkeşdir, meydançaya çıxıb nəsə təklif etməyə çalışırıq. azarkeşlər razıdırsa, qalanının əhəmiyyəti yoxdur. Biz işimizi yaxşı görməliyik. Biz işimizi yaxşı görəndə həm onlar, həm də biz razı qalacağıq. "Futboldan həzz ala bilmirsənsə, həm pulunu, həm də vaxtını itirəcəksən."
Bütün bunlar da göstərir ki, komandalar və ya fərdi idmançılar azarkeşləri ilə düzgün və doğru addımlar qurmalıdır. Çünki onları brendə çevirən, reklamverənlərin diqqətini çəkən də onların fanat ordusudur. Amma görürük ki, əvvəllər stadionlara gedən azarkeşlər son illər yaınız beynalxaq oyunlarda stadionlara gedirlər. Komandalar isə azarkeşləri stadionlara qaytarmaq üçün isə hər hansı ciddi PR adımları atmır və ya atmaq istəmir.
Asim Cəlilov
PR üzrə mütəxəssis
